آیا می دانید اصول و ویژگی های رشد و تکامل کدام اند؟
درباره ی رشد نکته های مهمی است که باید به آن توجه
کرد:
رشد کودک به صورت مراحل مختلف و پی درپی
صورت می گیرد. به همین دلیل نمی توان تا زمانی که مرحله ی
قبلی صورت نگرفته، انتظار داشت که کودک به مرحله ی بعدی
برسد.
مراحل رشد همه ی کودکان در کشورها و فرهنگ های
مختلف جهان، یکسان و ثابت است. یعنی همه ی کودکان قبل از
آن که راه بروند، سینه خیز و چهار دست و پا راه می روند، سپس
به تدریج سرپا می ایستند و بعد راه رفتن را تمرین می کنند.
رشد انسان تابع رشد دستگاه های عصبی )مغز و نخاع(
و عضلانی، تمرین مهارت های حرکتی، داشتن فعالیت بدنی وبرخورداری از محیط گرم و عاطفی است.
با توجه به مطلب بالا، آموزش هر موضوعی در درجه ی
نخست به سن و توانایی های دستگاه عصبی و عضلانی کودک
بستگی دارد. چنان چه، رشد مغز و عضله های کودک به حد
لازمِ خود نرسیده باشد، آموزش و محرک های بیرونی و محیطیاثر چندانی نخواهد داشت. به همین دلیل نمی توان به کودک
یک ساله ی معمولی حرف زدن را آموزش داد. زیرا هنوز مغز
و ماهیچه های زبان و حلق کودک به آن اندازه رشد نکرده اند که
کودک قادر به تکلم باشد.
انسان ها با یکدیگر متفاوتند و ممکن است سن نشستن،
راه رفتن، حرف زدن و… هریک کمی دیرتر یا زودتر از بقیه
صورت گیرد.
تأخیر زیاد در مراحل رشد، نشان دهنده ی آن است
که مشکل جدی است و باید به آن توجه کرد. به عبارت دیگر،
کودکی که در دو و نیم سالگی شروع به راه رفتن؛ و در سن
۵ سالگی شروع به حرف زدن کرده است حتما دچار مشکلی
جدی است که عقب ماندگی ذهنی یکی از مهم ترین آن هاست.
کودکانی که دچار عقب ماندگی ذهنی اند، مراحل رشد خود را
با کندی و تأخیر زیاد طی می کنند. به همین سبب چنان چه باچنین مواردی روبه رو شدید، حتماً با پزشک متخصص کودکان
مشورت کنید.
۳ ٥ ابعاد رشد و تکامل کودک
آیا می دانید کودک چگونه رشد می کند؟رشد کودکان قبل و بعد از تولد در ابعاد مختلف جسمانی
و روانی شامل:
۱ رشد جسمانی ۴ رشد تکلم )سخن گفتن(
۲ رشد حرکتی ۵ رشد عاطفی
۳ رشد ذهنی ۶ رشد اجتماعی
۱ ۳ ٥ رشد جسمانی: رشد جسمانی کودکان در
سال های اولیه ی زندگی بسیار اهمیت دارد. نکته ی مهم آن است
که همه ی اعضای بدن به یک اندازه رشد نمی کنند بلکه میزان رشد
در قسمت های مختلف بدن متفاوت است. از شش ماهگی به بعد
نیز رشد شیرخوارانی که از وضعیت مناسب تغذیه و بهداشتی
برخوردارند، بیشتر می شود. میزان رشد جسمانی دختران و پسران
نیز با یکدیگر متفاوت است.وزن
نوزاد در چند روز اول زندگی به میزان ٪ ۱۰ ٪ ۵ وزنِ
هنگامِ تولد خود را از دست می دهد و مجدداً در ۷ تا ۱۰ روزگی،
وزن هنگام تولد را به دست می آورد. در ماه چهارم و پنجم وزن
کودک دو برابر و در یک سالگی سه برابر می شود. در دو سالگی
کودک چهار برابر وزن هنگام تولدش را دارد.
متوسط وزن کودک در سال های مختلف براساس منحنیرشد کودک در کشور به شرح زیر است:
هنگام تولد حدود ۵/ ۳ کیلوگرم
یک سالگی حدود ۱۰ کیلوگرم
دو سالگی حدود ۱۲ کیلوگرم
سه سالگی حدود ۱۴ کیلوگرم
چهار سالگی حدود ۱۶ کیلوگرم
پنج سالگی حدود ۱۸ کیلوگرم
قد
افزایش قد در دوره ی کودکی به صورتی است که سر کمتر
و تنه و پاها رشد بیشتری دارند.
متوسط قد در دوره ی کودکی به شرح زیر است:
هنگام تولد حدود ۵۰ سانتی متر
یک سالگی حدود ۷۵ سانتی متر دو سالگی حدود ۸۵ سانتی متر
سه سالگی حدود ۹۵ سانتی متر
چهار سالگی حدود ۱۰۱ سانتی متر
پنج سالگی حدود ۱۱۰ سانتی متر
دور سر
اندازه ی دور سر موقع تولد حدود ۳۵ سانتی متر است که
در سه ماهه ی اول زندگی هر ماه دو سانتی متر، سه ماهه ی دوم
هر ماه یک سانتی متر و شش ماه بعد هر ماه حدود نیم سانتی متر
به آن اضافه می شود. پس از دو سالگی اندازه ی دور سر تا پایان
عمر تغییر چندانی نمی کند. افزایش اندازه ی دور سر در دو سال
اول زندگی نشان دهنده ی رشد مغز است.
علاوه بر جنبه های بالا، رشد در سایر قسمت های بدن
مثل دندان ها، سیستم عصبی و… نیز ادامه می یابد.۲ ۳ ٥ رشد حرکتی: مهم ترین جلوه های رشد
حرکتی از بدو تولد تا شش سالگی کودک؛
نشستن :کودکان از ۴ ماهگی به تدریج نشستن را آغاز
می کنند. معمولاً کودک چهارماهه می تواند به کمک دیگران
برای یک دقیقه بنشیند و در نه ماهگی، اکثر کودکان می توانند
بی کمک دیگران برای ده دقیقه یا بیشتر بنشینند.
سینه خیز و چهار دست و پا رفتن: معمولاً اکثر کودکان
از نه ماهگی سینه خیز و از حدود ده ماهگی چهار دست و پا
راه می روند.ایستادن و راه رفتن :معمولاً کودکان از حدود نه و
ده ماهگی، به کمک میز یا صندلی می ایستند. بیشتر کودکان
در سیزده ماهگی بدون کمک دیگران راه می روند اگرچه تلوتلو
می خورند ولی از هجده ماهگی بدون کمک دیگران راه می روند
و از پله بالا و پایین می روند.

هماهنگی حرکات :کودک از حدود ۶ ماهگی تمایل به
چنگ زدنِ اجسام دارد که در ابتدا ناشیانه است. این حرکات
حدود یک سالگی با استفاده از انگشتان و کف دست به حرکت
ارادی توأم با مهارت تبدیل می شود. این امر مستلزم رشد
ماهیچه ها و عضلات و رشد سلول های مغز است. بعد از سه
سالگی رشد حرکتی کودک چشمگیر است. او قادر به استفاده
از بعضی وسایل می شود و حرکات بدنی هماهنگ دارد. از سه
تا شش سالگی، کودک پرجنب و جوش است و آمادگی و میل
شدید برای فعالیت و بازی دارد. کودکان در سه چهار سالگی
به تدریج کنترل ادرار و مدفوع خود را به دست می آورند.